Teraźniejszość i przyszłość hodowli bydła simentalskiego w Polsce

W roku 1954 rozpoczęto reaktywację bydła simentalskiego tworząc jedyne większe w Polsce stado hodowlane w Państwowym Ośrodku Hodowli Zarodowej w Brzozowie. W ośrodku tym koncentrowała się w zasadzie cała praca hodowlana. Pomimo likwidacji wiele lat temu rezultaty prowadzonej tam pracy hodowlanej wywarły pozytywny wpływ na stan obecnej hodowli. W Ośrodku Hodowlanym Pakoszówka znajdowała się większość matek buhajów wybieranych do programu hodowlanego (na ogólną ilość 80 matek, 50 pochodziło z tego Ośrodka). W wychowalni buhajów przez lata odchowywano buhajki przeznaczone na ojców następnego pokolenia, które były założycielami wielu stad. W celu przyspieszenia rozwoju populacji bydła simentalskiego i jego genetycznego doskonalenia, buhaje krajowe uzupełniano importem rozpłodników z Niemiec, Austrii i Rumunii (około 2 tys.szt.), który trwał nieregularnie aż do roku 1988. 

Na początku lat 90-tych nastąpił regres w hodowli bydła simentalskiego spowodowany zarówno przemianami ustrojowymi i gospodarczymi (likwidacją wielu państwowych ośrodków hodowlanych). Założenie w 1994 r. Polskiego Związku Hodowców Bydła Simentalskiego przyczyniło się niewątpliwie do zahamowania regresu i ożywienia hodowli bydła simentalskiego w Polsce. Został opracowany Program Hodowlany dla Bydła Rasy Simentalskiej w Polsce określający zadania dotyczące wzrostu wartości hodowlanej i produkcyjnej użytkowanych zwierząt, organizacji pracy hodowlanej, prowadzenia ksiąg hodowlanych, organizacji wystaw hodowlanych oraz działania zmierzające do zwiększenia ocenianej populacji. I rzeczywiście od roku 1994 następuje systematyczny wzrost ilości krów objętych kontrolą użytkowości. 

Założony cel hodowlany dla krajowej populacji bydła simentalskiego to jego dwukierunkowe użytkowanie i doskonalenie bez udziału innych ras. Doskonaleniu podlegają zarówno cechy mleczne jak i mięsne przy zachowaniu dobrych cech funkcjonalnych m.in takich jak zdrowotność, długość użytkowania i płodność (Choroszy B., i in.2008). 

Obserwuje się systematyczny wzrost zainteresowania hodowlą bydła simentalskiego w Polsce, o czym świadczy wzrastająca liczba krów objętych kontrolą użytkowości i rejestracja nowych stad na terenie całego kraju. Obecnie szacuje się, że populacja czystorasowych krów simentalskich wynosi 

około 60 tyś. sztuk, w tym pod kontrolą użytkowości znajduje się 1,4% krów. Jest to po rasie HF druga oceniana populacja pod względem liczebności krów. 

Krajowy Program Hodowlany dla Bydła Rasy Simentalskiej zakłada wybór buhajów na rodziców następnego pokolenia zarówno z listy krajowej jak i europejskiej. Z hodowli europejskiej pochodzą najczęściej buhaje z Niemiec, Austrii i Szwajcarii. Matki buhajów w ilości 37 sztuk wybierane są na 

terenie całego kraju. Od roku 1975 kontynuowana jest ocena wartości hodowlanej buhajów w zakresie cech mlecznych, a od roku 1994 wznowiona po dwukrotnej przerwie, ocena buhajów simentalskich w zakresie cech mięsnych. Metody doskonalenia podlegają ciągłej modyfikacji, 

zgodnie z zapotrzebowaniem hodowców i realizacją Krajowego Programu Hodowlanego dla bydła rasy simentalskiej. Krajowe buhaje poddawane są testowaniu na córkach w zakresie cech użytkowości mlecznej, cech pokrojowych, płodności i innych cech funkcjonalnych,a także w zakresie cech użytkowości mięsnej na potomstwie męskim (cechy przeżyciowe i poubojowe połączone z oceną tuszy i jakością mięsa). 

(…) Wytyczone przez polskich hodowców cele hodowlane tj.utrzymanie dwukierunkowości, dalsze doskonalenie cech mlecznych i mięsnych, utrzymanie dobrych cech funkcjonalnych są zgodne z międzynarodowym programem opracowanym przez Europejską Federację Hodowców Bydła Simentalskiego (ESF).

Większość krajów należących do ESF wykorzystuje w pracy hodowlanej łączny index składający się z podindeksów dla cech produkcji mleka, mięsa oraz cech funkcjonalnych (National Report 2004). 

W Polsce, w zakresie doskonalenia produkcji mleka u bydła simentalskiego wykorzystywano dotychczas prosty indeks selekcyjny obejmujący cechy produkcyjne oraz eksterieru, natomiast w zakresie użytkowości mięsnej indeks mięsny uwzględniający cechy przeżyciowe i poubojowe potomstwa męskiego. Stosowane metody doskonalenia i selekcji uwarunkowane były zbyt małą populacją krów objętych kontrolą użytkowości, jak również dużą liczbą buhajów wykorzystywanych w rozrodzie, co skutkowało zbyt małą liczbą uzyskanych córek po ocenianym buhaju. 

Obecnie sytuacja uległa pozytywnej zmianie. Od 2016 . wprowadzono nowy indeks selekcyjny PFSM (Produkcja i Funkcjonalność Simentali) dla buhajów i krów rasy simentalskiej. Wprowadzenie indeksu będzie miało pozytywny wpływ na poprawę cech produkcyjnych i funkcjonalnych, typ budowy w tym również na cechy wpływające na użytkowość opasową i rzeźną. 

W zakresie użytkowości mięsnej, bydło simentalskie charakteryzuje się dużo lepszymi walorami rzeźnymi w porównaniu do ras mlecznych hodowanych w kraju, a także przewyższa pod względem ekonomiki produkcji niektóre rasy typowo mięsne. Stąd też buhaje rasy simentalskiej w Polsce odgrywają znaczącą rolę jako komponent do krzyżowania towarowego (Trela i in. 2004 Choroszy B. i in. 2009). 

Region Podkarpacia, który był kolebką rasy simentalskiej jest jednym z trzech regionów dominujących w hodowli krów tej rasy. Jest bogaty w naturalne użytki zielone, preferowanym do produkcji ekologicznej. Jego walory mogą być wykorzystywane do produkcji mleka wysokiej jakości oraz ekologicznych serów zarówno dojrzewających ja i smakowych. Badania wykazały,że mleko krów rasy simentalskiej charakteryzuje się wysoką koncentracją podstawowych jego składników, a zwłaszcza białka (Barłowska i in.2004). Bydło simentalskie jest rasą doskonale wykorzystującą w żywieniu zarówno pastwisko jak i pasze gospodarskie pochodzące z użytków zielonych. Drugim kierunkiem, który należy szeroko propagować jest produkcja żywca wołowego od bydła simentalskiego i mieszańców z tym bydłem w oparciu o ekologiczne użytki zielone. W Polsce hodowcy doceniają ten kierunek produkcji i buhaje simentalskie są po rasie Limousine najczęściej wykorzystywane do krzyżowania towarowego (Topolski P. 2013). Wołowina pozyskana w warunkach naturalnych zwłaszcza przy żywieniu pastwiskowym charakteryzuje się większą zawartością pożądanych kwasów tłuszczowych i substancji biologicznie czynnych. Taki właśnie sposób żywienia preferowany jest dla bydła simentalskiego, a pozyskane mięso posiada dobre walory prozdrowotne i dietetyczne (Bilik 2006). 

Na podstawie bydła simentalskiego należy stwierdzić , że szerokie wykorzystanie tego bydła do opasu daje możliwość uzyskania dobrej jakości żywca wołowego, spełniającego wymagania zarówno przemysłu mięsnego jak i konsumentów. Dotyczy to również mieszańców uzyskanych z krzyżowania krów mlecznych z buhajami rasy simentalskiej o dwukierunkowej użytkowości. 

(…)Dużym ośrodkiem hodowli bydła simentalskiego na Podkarpaciu, który mocno jest włączony w realizację programu hodowlanego dla bydła tej rasy jest Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PIB Odrzechowa Sp. z o.o. Jest to największe stado bydła simentalskiego na Podkarpaciu. Stado to 

zostało utworzone na bazie krajowego materiału żeńskiego, bez użycia importu. Doskonalone jest przy użyciu buhajów krajowych oraz zagranicznych z Niemiec, Austrii i Szwajcarii, a także maksymalnie wykorzystując młode buhaje testowe. Gminy, na terenie których znajduje się Zakład Doświadczalny są rejonem przypisywanym tradycyjnie rasie simentalskiej.